आज विजया एकादशीव्रत, महिमासहित हेर्नुहोस्, आजको दिन, २०७७ फागुन २५ गते - ज्याेतिषाचार्य:

ज्याेतिषाचार्य:

For Astrological and religious knowledge

Breaking

Muhurta chintamani

Muhurta chintamani
about muhurta chintamani

Mar 8, 2021

आज विजया एकादशीव्रत, महिमासहित हेर्नुहोस्, आजको दिन, २०७७ फागुन २५ गते



श्रीगणेशाय नमः ।। आज विक्रम संवत् २०७७ साल, फागुन महिनाको २५ गते तदनुसार ईशवीय सन् २०२१ अन्तर्गत मार्च महिनाको ९ तारिख, मंगलवार हो ।  सृष्टिदेखि हालसम्म १,९५,५८,८५१२१ वर्ष व्यतीत भइसकेका छन् । कलिकालको ५१२१औँ वर्षअन्तर्गत श्री शालिवाहनीय शाके १९४२, तथा नेपाल संवत् ११४१ अन्तर्गत प्रमादी नामको संवत्सर चलिरहेको छ ।

 सूर्य उत्तरायणमा छन् । शिशिर ऋतुअन्तर्गत फागुन कृष्णपक्षको एकादशी तिथि बेलुका ४।२१ बजेसम्म रहनेछ । यो महिनाका देवता गोविन्द र मासदेवी धात्री हुन् । सूर्य कुम्भ राशिमा र बृहस्पति मकर राशिमा रहेका छन् । उत्तराषाढा नक्षत्र राति ९।५७ बजेसम्म रहनेछन् । यसैगरी आज वरियन योग र बालव करण रहेका छन् । आज सूर्योदय बिहान ६।२२ मा छ भने सूर्यास्त बेलुका ६।८ बजे हुनेछ । चन्द्रमा आज मकर राशिमा रहेका छन् ।  

आज विजया एकादशीव्रत परेको छ । फाल्गुन कृष्णपक्षको एकादशीलाई विजया भनिन्छ । कार्यमा सफलता प्राप्त हुने भएकाले यो एकादशीलाई विजया भनिएको हो । व्रतकर्ताको कामना पूर्ण हुने, कार्यमा सफलता प्राप्त हुने कुरा एकादशीमाहात्म्यमा यसरी उल्लेख गरिएको छ ः 

कथयिष्यामि  राजेन्द्र कृष्णे या फाल्गुने भवेत् । विजयेति च सा प्रोक्ता कर्तृृणां जयदा सदा ।।  (भविष्योत्तरपुराण, एकादशीमाहात्म्य ७।२)

सम्पूर्ण पापलाई नाश गरी पवित्रता प्रदान गर्ने विजय एकादशीले निश्चय नै विजय प्रदान गर्दछिन् भनेर एकादशीममाहात्म्यमा यसरी उल्लेख गरिएको छ  ः 

 पुरातनं व्रतं ह्येतत् पवित्रं पापनाशनम् । यन्न कस्यचिदाख्यातं मयैतद् विजयव्रतम् । 

जयं ददाति विजया नृणां चैव न संशयः । ( भविष्योत्तरपुराण, एकादशीमाहात्म्य  अध्याय ७ श्लो ६–७)

विजया एकादशीको व्रतमहिमा नारद र ब्रहमाजीको संवादमा आधारित छ । जुन कुरा श्रीकृष्ण भगवान्ले राजा युधिष्ठिलाई उल्लेख गर्नुभएको पाइन्छ । 

यो व्रतकथा त्रता युगकको हो । सीता मातालाई रावणले हरण गरिसकेपछि लङ्कामा नपुगी माता सीताको उद्धार गर्न सकिने स्थिति रहेन । ठूलो समुद्र पार गरेरमात्र लङ्का पुग्न सकिन्थ्यो । जलजन्तुको पनि उत्तिकै भय रहने भएकाले कुनै उपाय खोज्न लक्ष्मणजीलाई श्रीरामले आग्रह गर्नुभयो । यसरी भगवान्को जिज्ञासालाई शान्त पार्दै लक्ष्मणजीले बताउनुभयो – यहाँबाट आधा योजन टाढा पर परं ज्ञानी वकदालभ्य मुनिको आश्रम छ, हामीले ऋषिसँगै यस समस्याको हल खोज्नुपर्छ । सोपश्चात् भगवान श्रीराम लक्ष्मण समेत वकदाल्भ्य मुनिको आश्रममा पुग्नुभयो र ऋषिलाई  प्रणाम गरेर आफ्ना समस्या पनि राख्नुभयो । 

सम्पूर्ण समस्या सुनिसकेपछि ऋषिमुनिले आज्ञा गर्नुभयो –

फाल्गुनस्याऽसिते पक्षे विजयैकादशी भवेत् । तस्या व्रते कृते राम विजयस्ते भविष्यते ।।२७।।

 हे राम ! हजुर आफ्ना सेना समेत भएर फाल्गुन  कृष्णपक्षको एकादशीको व्रत लिनुहोस् । यस एकादशीको व्रतको प्रभावले हजुरले निश्चितरूपमा समुद्र तरेर रावणलाई पराजित गर्नु हुनेछ ।

भगवान्  श्रीरामले मुनिको निर्देशनबमोजिम सबैले एकादशीको व्रत लिनुभयो । यसै व्रतको प्रभावले राम लेखेका ढुङ्गा समुद्रमा तैरिनथाले र लंकासम्मको पुल निर्माण भयो । सो पश्चात् रावणसँग घनघोर युद्ध भयो अन्ततः भगवान् श्रीरामले रावणमाथि विजय प्राप्त गर्नु भयो । यसरी विजय प्राप्त गर्नुको पछाडि एकादशीव्रतको विशेष प्रभाव रहेको छ । 

व्रतविधि ः 

दशमीका दिनदेखि नै पवित्र रहनुपर्दछ । एक सुन्दर घडा तयार गरी सिँगारेर जल भरी उक्त कलशमाथि पूर्वपात्र राखी उक्त पूर्णपात्रमाथि विष्णुभगवान्को सुनको प्रतिमा स्थापना गरी पवित्र स्थानमा राख्नुपर्दछ । भोलिपल्ट एकादशीका दिन प्रातः स्नान, सन्ध्याबन्धनादि सकेर दीप, कलश गणेजीको स्थापना गर्नुपर्दछ । अघिल्लो दिन स्थापना गरिएको घडा एवं भगवान्को प्रतिमामा पाद्य, अर्घ, चन्दन, अक्षता, पुष्प, फल, आदि षोडशोपचारले पूजा गर्नुपर्दछ । यसपछि दिनभर भगवान्का नामसंकीर्तन गरी रात्रिमा जागरण रहनु भनिएको छ । भोलिपल्ट द्वादशीका दिन प्रातः स्नानादि कार्य गरी योग्य ब्राह्मणलाई प्रतिमासहित घडा दान गर्नुपर्दछ । सो पश्चात् ब्राह्मण भोजन गराई आफूले पनि भोजन गरुी व्रत सम्पन्न हुने गर्दछ । यही विधिअनुसार भगवान् श्रीरामले पनि यो व्रत धारण गरेकाले लङ्का माथि सहजतः जित प्राप्त भएको थियो । 

नाम अनुसार र नै फल प्रदान गर्ने विजया एकादशीको व्रत महिमा रहेको छ । कार्यमा सफलता प्राप्तिका निम्ति विजया एकादशीको व्रत धारण उत्तम मानिएको छ । विजया एकादशीको व्रत जसले धारण गर्दछन् ती व्यक्तिले आफ्ना कार्यमा सिद्धिका साथै विजय पनि प्राप्त गर्दछन् भनी पद्म पुराणमा कथा वर्णन गरिएको छ ।  यसका साथै एकादशीको व्रतकथा सुन्नाले सुनाउनाले पनि अश्वमेध यज्ञ गरेवरावरको फल प्राप्त हुने कुरा पुराणमा उल्लेख पाइन्छ । 

 उपप्राध्यापक नारायणप्रसाद निरौला

    ज्योतिषाचार्य, वास्तुविद् 

No comments:

Post a Comment